O Παράδεισος της Ζεχρά (Η κόλαση του Ιράν) Graphic novel

Χθες το βράδυ τελείωσα το graphic novel «Ο Παράδεισος της Ζεχρά» (Zahra’s Paradise). Δεν το είχα ξανακούσει ποτέ, το αγόρασα εντελώς τυχαία. Αν με ρώταγες πριν το διαβάσω αν ξέρω τι γίνεται στο Ιράν θα σου έλεγα ότι ξέρω και θα έκανα λάθος.

Παρότι έχω διαβάσει τα Περσέπολις, εχω δει ιρανικό κινηματογράφο και εχω την εντύπωση ότι ενημερώνομαι από το ιντερνετ είχα μεγάλα και βασικά κενά. Αυτό δεν είναι τυχαίο. Στο Ιράν βασιλεύει εδώ και χρόνια μια θεοκρατική κυβέρνηση που ξέρει να κάνει δυο πράγματα πολύ καλά. Να καταπιέζει τον λαό και να κρύβει αυτά που συμβαίνουν. Ισως επειδή δεν υπάρχει κανείς να τους σταματήσει και εχουν αποθρασυνθεί, ίσως επειδή η τεχνολογία εχει γίνει ένα ποτάμι που είναι δύσκολο να φράξεις, η απόκρυψη των αποτρόπαιων πράξεων τελευταία έχει δυσκολέψει για τους τυράννους.

Μια τέτοια στιγμή ηταν και η δολοφονία της Neda στις διαδηλώσεις που συντάραξαν το Ιράν μετά εκλογές που νόθευσε και έκλεψε ο Αχμαντινετζάντ το 2009. Η εικόνα της νεαρής που είναι πεσμένη στο δρόμο, χτυπημένη στην καρδιά από σφαίρα ενός «φρουρού της επανάστασης» έκανε τον γύρο του κόσμου. Ηταν μια εικόνα που θυμόμουν κι εγώ, που ήδη παρακολουθούσα την επικαιρότητα μέσω τουήτερ. Το κράτος πού δεν ηξερε πώς να στείλει τον κόσμο στα σπίτια του, προσπάθησε να κρύψει τον ξεσηκωμό τους, ετσι φρόντισε να διώξει κακήν κακώς τους ξένους δημοσιογράφους. Η μονη διέξοδος για την αλήθεια πέρναγε από τα χέρια των διαδηλωτών. Δημοσιογραφία των πολιτών. Την εικόνα της Neda, να πεθαίνει με τα μάτια ανοιχτά, με το αίμα της να βάφει τον δρόμο, την τραβηξαν με τα κινητά τους διαδηλωτές. Ηταν μια προοικονομία στο τι θα συνέβαινε στον κόσμο του ιντερνετ στην επερχόμενη αραβική ανοιξη.

Η ιστορία του graphic novel αν και δεν είναι αληθινή περιγράφει την αληθινή κατάσταση στο Ιραν. Διαδραματίζεται αμέσως μετά τις εκλογές του 2009 και μιλάει για την προσπάθεια εντοπισμού ενός νέου, που εχει εξαφανιστεί στη διάρκεια μιας διαδήλωσης, από την μητέρα του και τον αδελφό του. Καθώς τους ακολουθούμε στην προσπάθεια τους να ανακαλύψουν που βρίσκεται ο Μεχτί, ανακαλύπτουμε τον φρικτό μηχανισμό καταπίεσης που έχει στηθεί στο Ιραν μετά την εγκαθίδρυση της ισλαμικής δημοκρατίας το 1979.

Μέσα σε 10 χρόνια, απο το 1979 μεχρι το 1989 το ABF έχει καταγράψει τα ονόματα 16.901 ανθρώπων που εκτελέστηκαν, πυροβολήθηκαν σε διαδηλώσεις ή δολοφονήθηκαν μετά την εγκαθίδρυση της ισλαμικής δημοκρατίας στο Ιράν. Σαν να λέμε 1690 ατομα τον χρόνο, μια χώρα 65 εκατομμυρίων κατοίκων με μέσο όρο πάνω από 5 «εκκαθαρίσεις» την ημέρα. Σημερα στο Ιράν υπολογίζεται ότι γίνονται 360 δημόσιες εκτελέσεις τον χρόνο πάνω από 270 κρυφές εκτελέσεις, μάλιστα ανάμεσα στους εκτελεσθέντες υπάρχουν και ανήλικοι. Για να βρεθείς να αιωρείσαι πολλά μέτρα πάνω από την γη κρεμασμένος πάνω στο γερανό (παγκόσμια πατέντα) πρέπει να σε κατηγορήσουν για παραβίαση νόμου για τα ναρκωτικά, τη μοιχεία, την ομοφυλοφιλία, για βλασφημία, για κατασκοπεία, αν αλλαξοπιστήσεις και τα λοιπά, και τα λοιπά. Εννοείται ότι η «δικαιοσύνη» στο Ιραν είναι ένα σύστημα προσαρμοσμένο απόλυτα στις επιτακτικές ανάγκες του κράτους να καταπιέσει, να εκφοβίσει και να απαλλαγεί από οποιονδήποτε φαίνεται να μη συμμορφώνεται με τις αρχές της θεοκρατικής τους τυραννίας.

Εκτός από τις εκτελέσεις στους γερανούς υπάρχουν και οι πατροπαράδοτοι λιθοβολισμοί. Το θύμα θάβεται όρθιο στο χώμα με τα χέρια δεμένα στην πλάτη και το κοινό/εκτελεστής του πετάει μεγάλες πέτρες. Ο μεγαλόψυχος νόμος δίνει την ευκαιρία να σωθεί το θύμα αν καταφέρει και βγει από την τρύπα. Οι άντρες θάβονται μεχρι το ύψος της μέσης, οι γυναίκες θάβονται μεχρι το ύψος του στήθους. Στα πλαίσια της στοχοποίησης των γυναικών, μια γυναίκα είναι υπόλογη για παραβίαση του νόμου από τα 8 της χρόνια, ενώ ένας άντρας από τα 14 του. Δεν χρειάζεται να καλύψουμε το θέμα της μαντίλας, ένα θέμα που παρουσιάστηκε πολύ καλά και στο Περσέπολις.

Επιστρέφοντας στο graphic novel να πω ότι  συγκρίνοντας το με το Περσέπολις μπορεί να θεωρηθεί ως ένα sequel του στο σύγχρονο Ιράν. Ο Παράδεισος της Ζεχρά όμως είναι μια πιο σκληρή και αληθινή εκδοχή, απαλλαγμένη από το φολκόρ και την αφέλεια της αφηγήτριας-παιδί του Περσέπολις.

Ορισμένες εικόνες καταστολής στο graphic novel θα σας θυμίσουν Ελλάδα  άλλες τον πρόσφατο ξεσηκωμό στην Τουρκία και άλλες την Αίγυπτο  όπως και να’χει η ιστορία αυτή δεν θα σας αφήσει ασυγκίνητους.

Στο τέλος του βιβλίου θα βρείτε κείμενα που εξηγούν περιστατικά που έχουν αναφερθεί στο graphic novel καθώς και πηγές στο ιντερνετ για να μάθετε περισσότερα. Το βιβλίο έχει κερδίσει αρκετά βραβεία έχει μεταφραστεί σε 16 γλώσσες (από την εποχή που ειχε ξεκινήσει σαν webcomic) και κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Γνώση. Θα το βρείτε με λιγότερο από 10 ευρώ με σκληρό εξώφυλλο και 274 σελίδες.

Οι συγγραφείς του, παρότι μένουν εκτός Ιράν, για να προστατευτούν αυτοί και οι οικογένειες τους, προτίμησαν να το υπογράψουν με ψευδώνυμα, ως Αμιρ και Χαλίλ.

Αν θες να μάθεις περισσότερα για το Ιράν και για το graphic novel

• Παρουσίαση του graphic novel από το BBC (video 2:37)
• H on-camera δολοφονία της νεαρής διαδηλώτριας με το όνομα Neda (video 1:53)
• Για την Neda. Ντοκυμαντέρ του ΗΒΟ για την ζωή και τη δολοφονία της Neda σε διαδήλωση μετα τις εκλογές του 2009 (video 67:49)
• To ιστορικό των εκλογών του 2009 στο Ιράν (wiki)
• Η συγκλονιστική ιστορία της καναδο-ιρανής φωτορεπόρτερ Ziba Kazemi που φυλακίστηκε, βασανίστηκε και δολοφονήθηκε στις ιρανικές φυλακές το 2003 (wiki)
• Αν και λιγότερες χώρες ασκούν την θανατική ποινή, τα θύματα ανα τον κόσμο αυξήθηκαν χάρη στην μεγάλη άνοδο εκτελέσεων σε Ιράν, Ιράκ και Σαουδική Αραβία (άρθρο)
• H Ολλανδία διακόπτει τις σχέσεις της με το Ιράν μετά από τον απαγχονισμό γυναίκας με ολλανδο-ιρανική υπηκοότητα (άρθρο)

Yστερόγραφα

Υ.γ: Ο Παράδεισος της Ζεχρά είναι το όνομα του νεκροταφείου που υπάρχει στην Τεχεράνη

Υ.γ2: Πριν από λίγες μέρες το Ιράν είχε και πάλι εκλογές τις οποίες κέρδισε ένας κληρικός με φήμη μετριοπαθούς σε αντίθεση με τον σκληροπυρηνικό Αχμαντινετζάντ. Η ορκωμοσία του έγινε πριν από 2 μέρες. Ο Χασάν Ρουχανί υποσχέθηκε μεταρρυθμίσεις και διαφάνεια. Μένει να δούμε αν και κατά πόσο θα γίνει καλύτερη η ζωή στο Ιραν.

Υ.γ3: Οι δημιουργοί του graphic novel σε συνεργασία με την ΜΚΟ "United for Iran" σε μια προσπάθεια να ευαισθητοποιήσουν και να ενημερώσουν τον κόσμο, εντός και εκτός της χώρας, εφτιαξαν μια virtual καμπάνια μέσω της οποίας η Zahra (που είναι η μητέρα του εξαφανισμένου) κατεβηκε εικονικά σαν υποψήφια στις προεδρικές εκλογές του 2013. Εδώ θα βρειτε το σχετικό website